به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو(پاون)، نگرانی‌های فراوانی در رابطه با آینده آب در کره زمین وجود دارد. این درحالی است که ایران هم یکی از اصلی ترین کشورهایی است که ضرورت استفاده درست تر از منابع آب در آن کاملا محسوس است. ایران در حال حاضر به دلیل موقعیت خاص خود از نظر منابع انرژی در وضعیت نسبتا خوبی قرار دارد، اما با توجه به محدود بودن این منابع طبیعی، یقینا استفاده بی رویه از این منابع بدون در نظر گرفتن منابع جایگزین، نسل های آینده را با بحران شدیدی رو برو خواهد ساخت.
این وضعیت در خصوص منابع آبی کشور حادتراست، بر اساس آمار ارائه شده هر ساله در کشور پنج میلیارد مترمکعب از حجم آب‌های تجدیدناپذیر و آبخوان‌ها کاسته می‌شود که به تعبیر کارشناسان یک فاجعه خاموش است و ادامه این روند کاهش هزینه‌های شدیدی برای کشور به دنبال دارد.
بر همین اساس خیراً سخنگوی صنعت آب گفته است از منظر مراجع ملی و بین‌المللی هواشناسی، سال آبی جدید، سالی خشک و نسبتاً گرم برای ایران پیش‌بینی می‌شود و این یعنی سایه شوم تغییرات اقلیمی همچنان بر روی منابع آبی بوده و کشورمان راه دیگری جز سازگاری با شرایط کم آبی و مدیریت مصرف آب ندارد.
پاییز 1403 به عنوان فصل آغازین سال آبی 1404 ـ 1403 از منظر مراجع ملی و بین‌المللی هواشناسی، سال خشک و نسبتاً گرمی برای ایران پیش‌بینی شده است و این یعنی با تدوان خشک و کم آوردی رودخانه‌ها و کسری مخزن آبخوان‌ها، باید منتظر یک تلنگر دیگر نیز باشیم.
با توجه به قرار داشتن ایران در منطقه‌ای خشک، نیمه‌خشک و همچنین تغییرات اقلیمی و افزایش دما، مدیریت منابع آب حیاتی‌تر از هر زمان دیگری است. طبق آمارها، ایران از لحاظ میزان مصرف آب در بخش‌های مختلف نظیر کشاورزی، صنعتی و شهری در وضعیت بحرانی قرار دارد.
به گفته کارشناسان آب و انرژی، اقلیمی که ایران در آن قرار دارد منطقه‌ای گرم و خشک است،متوسط حجم بارش‌های سالانه یک‌سوم میانگین جهانی است و زاویه تابش خورشید نسبت به سایر مناطق، عمود‌تر است، در نتیجه قرار داشتن کشور در چنین اقلیمی با حجم تبخیر بالای آب اهمیت موضوع آب را صد چندان می‌کند.
بنابر آمارهای سال 1402 در ایران سالانه 98 میلیارد مترمکعب آب به مصرف می‌رسد که 87 درصد آن در بخش کشاورزی، 9 درصد در بخش شرب و 3 درصد در بخش صنعت و خدمات است.
این در حالی است که متوسط بارش کشور 240 میلیمتر در سال آبی جاری اعلام شده است که این میزان نسبت به بلندمدت سه درصد افزایش داشته و بر این اساس می‌توان گفت که در شرایط نرمال آبی قرار داریم، اما این مسئله به معنی پرآبی نیست.در سال بارشی نرمال، هر چند بارش‌ها خوب است، اما کم بارشی‌های گذشته را جبران نمی‌کند، علاوه بر آن با توجه به اینکه تغییرات اقلیم، میزان بارش را دستخوش تغییر می‌کند، اثرگذاری آن در منطقه و کشور ما بیشتر بوده است و موجب شده تا حجم آب در اختیار کشور نسبت به سال های گذشته 30 درصد کمتر شود.
بر این اساس سال‌هاست اقدامات فراوانی در جهت آموزش فرهنگ مصرف آب در کشورهای پیشرفته انجام می شود و این مسئله مهم از آموزش دوران پایه تا عالی همراه شهروندان است که عدم توجه بدان ضربه‌های فراوانی را بر منابع آبی برخی جوامع وارد آورده است.
هر چند پیشرفت فناوری و بکارگیری تکنولوژی‌های روز نقش مهمی در عملکرد بهتر کشورهای پیشرفته به منظور حفظ منابع آبی داشته است، اما مهم ترین عامل را می توان نهادینه شدن فرهنگ مصرف آب در آن جوامع دانست.
بر این اساس آموزش و پرورش و وزارت نیرو با به کارگیری برنامه های موثر می توانند نقش به سزایی در ایجاد فرهنگ مصرف بهینه آب در جامعه ایفا کنند.؛ چرا که تلاش برای مصرف بهینه و توقف هدررفت حتی یک قطره آب، هزینه‌های به مراتب کمتری را تا تامین آن را به دنبال خواهد داشت.
چرا نقش آموزش و پرورش مهم است؟
آموزش و پرورش به عنوان یک وزارتخانه مادر در هر خانه‌ای یک نماینده دارد و با توجه به جایگاه معلمان در بین دانش آموزان و مردم، این قشر تربیتی می‌توانند نقش مهمی را در آگاه سازی مردم و فرهنگ سازی در خصوص استفاده بهینه از منابع و صرفه جویی در مصرف آب داشته باشند.
حساسیت در مصرف آب و انرژی باید به یک فرهنگ ماندگار تبدیل شود و معلمان، مربیان و خانواده ها، دانش آموزان و فرزندان را در مصرف انرژی به گونه‌ای تربیت کنند که آنها خود را امانت داران و نگهبانان بزرگ این عرصه بدانند.
عوامل مدیریتی، فرهنگی، بهداشتی، رفاهی، فنی، حقوقی - قانونی، اقتصادی، روانی، اجتماعی و... از جمله مهمترین عوامل تأثیرگذار در مصرف بی‌رویه آب شرب هستند
از آنجا که اصلاح الگوی مصرف در گام نخست نیازمند اصلاح رفتار است و از طرفی اصلاح رفتار نیز نیازمند تغییر سریع برنامه ها و استراتژی‌هاست. این وزارتخانه به منظور نهادینه کردن این فرهنگ باید نسلی را تربیت کند که محدودیتهای منابع و انرژی های موجود زمان خویش را بشناسد، چرا که آگاهی نخستین و مهمترین گام در تغییر رفتار خواهد بود.
از آنجا که فرهنگسازی در اصلاح الگوی مصرف، امری حیاتی و ضروری به نظر می‌رسد، برخی کارشناسان معتقدند، الگوی مصرف را باید از کل به جزء اصلاح کنیم. یعنی ابتدا باید زیرساخت‌ها را فراهم کرده و سپس به آموزش‌های لازم و تبلیغات صحیح بپردازیم.
باتوجه به اینکه وزارت آموزش و پرورش نقش بسزایی در نهادینه کردن اصلاح الگوی مصرف دارد، اجرای دقیق و همه جانبه این موضوع در این وزارتخانه منجر به بهینه سازی و بهینه گرایی در سطوح خرد و کلان جامعه برای اقشار مختلف می‌شود.
این سازمان دولتی بستر مناسبی برای پرورش نسل نواندیش و آشنا کردن آنها با محدودیتهای موجود اعم از محدودیتهای زمانی، منابع موجود و... همچنین تغییر رویه از کمیت گرایی به سوی کیفیت گرایی است.
هرچند تا کنون اقداماتی از طریق وزارت آموزش و پرورش و وزارت نیرو برای صرفه جویی در مصرف آب و برق انجام شده اما برای برجسته کردن اهمیت و ارزش واقعی آب نیاز به یک اقدام جدی است.
ارزش واقعی آب به دانش‌آموزان و نسل جدید می‌تواند از طریق روش‌های متنوع و جذاب صورت گیرد که به درک بهتر و عمیق‌تر آنها کمک کند.
وجود 17 میلیون دانش آموز، ظرفیتی است که می توانند به عنوان سفیران و همیاران آب در مدرسه و خانه نقش بسزایی در مصرف بهینه آب داشته باشند و اجرای برنامه‌های فرهنگی و آموزشی در زمینه مفاهیم و روش‌های استفاده صحیح و بهینه از آب، از جمله رویکردهای اساسی پیرامون نهادینه سازی فرهنگ صحیح آب در بین دانش آموزان به شمار می‌رود.
بر این اساس حفظ و نگهداری از منابع آبی از تمام ظرفیت‌ها امری ضروری است و با توجه به نقش موثر کودکان و نوجوانان در فرهنگ مصرف بهینه آب در جامعه، باید ترویج این فرهنگ را از دانش آموزان شروع کرد و نقش آنان را به عنوان سفیران این امور و نسل جدید درآموزش صرفه جویی ومصرف بهینه آب درخانواده وجامعه جدی گرفت.
0 دیدگاه