به گزارش شماواقتصاد: راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین زیرساخت‌های حمل‌ونقل کشور، نقشی حیاتی در توسعه اقتصادی و ارتباطات داخلی و بین‌المللی ایفا می‌کند. با توجه به چالش‌های گسترده‌ای که این بخش در دوره اخیر با آن مواجه بوده است، تغییرات مدیریتی اخیر می‌تواند تأثیرات مهمی بر آینده آن بگذارد.
عملکرد راه‌آهن در دولت سیزدهم: دستاوردها و کاستی‌ها
دوره دولت سیزدهم برای راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، همراه با تلاش‌های زیادی در زمینه توسعه زیرساخت‌های ریلی و جابجایی مسافران و بارها بوده است. در این دوره، تلاش‌هایی برای افزایش طول خطوط ریلی کشور و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل انجام شده است.
بر اساس آمارها، بیش از 883 کیلومتر خط ریلی جدید احداث و بهره‌برداری شد که یک پیشرفت مهم در راستای توسعه شبکه ریلی کشور محسوب می‌شود. همچنین نوسازی 93 لکوموتیو باری و ورود 4058 واگن باری نو به شبکه، از دیگر دستاوردهای دولت سیزدهم بوده است.
از سوی دیگر، در حوزه جابجایی مسافران، راه‌آهن توانست در 33 ماه از دولت سیزدهم، بیش از 31 میلیون مسافر را جابجا کند. این موفقیت در شرایطی به دست آمده است که این شرکت با چالش‌های جدی مالی و افزایش هزینه‌های ناشی از نوسانات نرخ ارز مواجه بوده است.
با این حال، کاستی‌های قابل‌توجهی نیز در عملکرد این دوره وجود داشته است. یکی از بزرگترین مشکلات این دوره، کمبود بودجه عمرانی بوده است که به‌طور مستقیم بر کیفیت خدمات راه‌آهن تأثیر گذاشته است.
بسیاری از پروژه‌های مهم ریلی به دلیل عدم تأمین منابع مالی کافی، با تأخیر مواجه شده‌اند. همچنین، هزینه‌های مربوط به تعمیرات و نگهداری ناوگان ریلی نیز به‌دلیل افزایش نرخ ارز به‌شدت افزایش یافته است، در حالی که بودجه‌های دولتی نتوانسته‌اند با این افزایش‌ها همگام شوند. این عدم توازن بین هزینه‌ها و بودجه، مانع از توسعه سریع و کارآمد راه‌آهن شده است.
برنامه‌های توسعه‌ای و تغییرات مدیریتی؛ نقشه‌راه جدید راه آهن
با تغییرات مدیریتی اخیر و انتصاب مدیرعامل جدید، انتظار می‌رود که راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران وارد فاز جدیدی از توسعه و تحول شود. یکی از اولویت‌های اصلی مدیرعامل جدید در دولت چهاردهم، کاهش تصدی‌گری دولت در این حوزه است. الگوهای مدیریتی مدرن در بسیاری از کشورهای دنیا به‌سمت کاهش نقش مستقیم دولت در مدیریت بخش ریلی حرکت کرده‌اند و بخش خصوصی را در این حوزه فعال کرده‌اند.
در این راستا، مدیرعامل جدید راه‌آهن به‌طور صریح از لزوم کاهش تصدی‌گری و ایجاد فضای مناسب برای بخش خصوصی سخن گفته است.
استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری، یکی دیگر از برنامه‌های کلیدی است که برای توسعه زیرساخت‌های ریلی ضروری به نظر می‌رسد. با توجه به محدودیت‌های مالی دولت، تنها راهکار برای توسعه سریع و گسترده شبکه ریلی، جذب سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی است. برای این منظور، لازم است جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در این حوزه افزایش یابد تا بخش خصوصی انگیزه کافی برای ورود به این بازار را داشته باشد.
چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو
علاوه بر مسائل مالی و مدیریتی، یکی از چالش‌های مهم پیش‌روی راه‌آهن، توسعه ترانزیت کالا از طریق ایران است. با تغییرات ژئوپلیتیکی در منطقه، به‌ویژه در رابطه با تحولات روسیه، فرصت‌های جدیدی برای ایران در حوزه ترانزیت کالا ایجاد شده است. این تغییرات می‌تواند موقعیت ایران را به‌عنوان یک مسیر کلیدی ترانزیتی تقویت کند. در این راستا، راه‌آهن باید از این فرصت‌ها بهره‌برداری کند و زیرساخت‌های لازم برای ترانزیت بین‌المللی را فراهم کند.
علاوه بر این، پروژه‌های توسعه‌ای نظیر خط ریلی شلمچه-بصره که ارتباط ریلی ایران با عراق را تسهیل می‌کند، از دیگر طرح‌های مهم در دست اجرا است. تکمیل این پروژه، نه‌تنها ارتباطات ریلی بین ایران و عراق را بهبود می‌بخشد، بلکه تأثیرات اقتصادی و تجاری قابل‌توجهی نیز به همراه خواهد داشت.
دوره دولت سیزدهم با وجود چالش‌های گسترده مالی و مدیریتی، دستاوردهایی مهمی در حوزه ریلی به همراه داشته است. اما با تغییرات مدیریتی اخیر و نقشه‌راه جدیدی که برای راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران ترسیم شده است، انتظار می‌رود این نهاد با اتکا به بخش خصوصی و کاهش تصدی‌گری دولتی، بتواند در مسیر توسعه پایدار و بهره‌وری بیشتر حرکت کند.
گزارش: لیلا احمدی افشار
0 دیدگاه