به گزارش شماواقتصاد: صنعت برق یکی از ارکان حیاتی زیرساخت‌های هر کشور به شمار می‌رود و در ایران با توجه به نیاز روزافزون به انرژی، این صنعت اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. با این حال، در کنار دستاوردهای چشمگیر، چالش‌های متعددی در این صنعت وجود دارد که به‌ویژه در فصل‌های سرد و گرم سال، تأمین برق را با محدودیت‌های جدی مواجه می‌سازد.
در این گزارش، وضعیت کنونی صنعت برق کشور، پروژه‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای وزارت نیرو، و چالش‌های تامین سوخت در فصول مختلف بررسی خواهد شد.
وضعیت کنونی صنعت برق ایران
صنعت نیروگاهی کشور در حال حاضر با بیش از 94 هزار مگاوات ظرفیت نصب شده، جایگاه خوبی در سطح جهانی دارد. در بخش نیروگاه‌های حرارتی، ایران در رده نهم جهانی قرار دارد و از نظر سرانه تولید برق، جزء شش کشور برتر جهان است. این صنعت علاوه بر برخورداری از نیروگاه‌های حرارتی با راندمان بالاتر از متوسط جهانی، در زمینه ساخت توربین نیروگاهی نیز یکی از پنج کشور پیشرو است. علاوه بر این، بیش از 90 درصد قطعات نیروگاهی در داخل کشور تولید می‌شود و تعمیرات نیروگاه‌ها نیز به‌طور کامل توسط متخصصان داخلی انجام می‌گیرد.
در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر، اگرچه طبق برنامه هفتم توسعه وزارت نیرو مکلف به احداث 12 هزار مگاوات نیروگاه است، این وزارتخانه در دولت چهاردهم برنامه‌ریزی برای ایجاد بیش از 30 هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی را در دستور کار قرار داده است. استفاده از مدل‌های مختلف برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، از جمله راه‌اندازی تابلوی سبز بورس و اعطای تسهیلات به خانواده‌ها برای احداث نیروگاه خورشیدی، از اقدامات وزارت نیرو برای تقویت این بخش است.
14 مگاپروژه صنعت برق برای افزایش تولید و تأمین برق
یکی از برنامه‌های مهم وزارت نیرو برای مقابله با چالش‌های تأمین برق در آینده، 14 مگاپروژه است که در دست اجراست. این پروژه‌ها شامل احداث نیروگاه‌های حرارتی جدید، ارتقاء و رفع محدودیت واحدهای نیروگاهی موجود، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر و استفاده از ظرفیت نیروگاه‌های خودتامین بخش صنایع و نفت می‌شود.
هدف از این پروژه‌ها، افزایش 9 هزار مگاوات ظرفیت تولید برق در شبکه سراسری است که این امر از طریق احداث بیش از 3 هزار مگاوات نیروگاه توسعه‌ای جدید حرارتی، بهبود راندمان نیروگاه‌های حرارتی (2 هزار مگاوات)، احداث نیروگاه‌های کوچک مقیاس (200 مگاوات) و نیروگاه‌های تجدیدپذیر (4 هزار مگاوات) محقق خواهد شد.
در همین راستا، وزارت نیرو برنامه‌های تعمیرات نیروگاه‌ها را برای آماده‌سازی آنها در برابر اوج بار سال آینده آغاز کرده است. با این حال، یکی از چالش‌های جدی که در فصل سرد سال با آن مواجه خواهیم بود، محدودیت‌های تأمین سوخت نیروگاهی است که بر اساس پیش‌بینی‌ها می‌تواند منجر به کاهش ظرفیت تولید برق شود.
چالش‌های تأمین سوخت در فصل سرد
یکی از مهم‌ترین مشکلات صنعت برق ایران در فصول سرد، محدودیت‌های تأمین سوخت برای نیروگاه‌هاست. در فصل تابستان، به‌ویژه در ماه‌های تیر و مرداد، مصرف برق به دلیل گرمای بی‌سابقه افزایش می‌یابد و صنعت برق تحت فشار شدید قرار می‌گیرد. این فشار بالا موجب کاهش ذخایر سوخت نیروگاه‌ها می‌شود. علاوه بر این، محدودیت در تأمین گاز برای نیروگاه‌ها، به‌ویژه در فصل سرد سال، مشکلات بیشتری ایجاد کرده است. در حال حاضر، بخش عمده‌ای از تولید برق کشور از طریق سوخت گاز تأمین می‌شود، اما با افزایش مصرف گاز در بخش خانگی در فصل زمستان، این سوخت برای نیروگاه‌ها کمتر فراهم می‌شود و نیاز به سوخت مایع جایگزین پیدا می‌شود. با این حال، ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌ها نسبت به سال گذشته 60 درصد کاهش یافته است که این امر تأمین برق را با چالش مواجه می‌کند.
اعمال مدیریت مصرف و خاموشی در فصل سرد
با توجه به کاهش ذخایر سوخت و محدودیت‌های تأمین گاز برای نیروگاه‌ها، وزارت نیرو به دنبال مدیریت مصرف برق از طریق اعمال محدودیت‌های ساعتی است. این محدودیت‌ها به منظور حفظ ذخایر سوخت نیروگاه‌ها و کاهش فشار بر شبکه برق در فصل سرد سال اتخاذ شده است.
بر اساس آمار، میزان مصرف برق در روزهای پیک فصل سرد سال گذشته به بیش از 45 هزار مگاوات رسید، که تقریباً 50 درصد کمتر از ظرفیت نامی نیروگاه‌های کشور است. با این حال، در سال جاری، به‌ویژه در پی افزایش دما در فصل تابستان، میزان مصرف سوخت نیروگاه‌ها کاهش یافته و این امر تأمین برق را برای وزارت نیرو به یک چالش اساسی تبدیل کرده است.
یکی از راهکارهای مهم برای کاهش محدودیت‌ها، کاهش 10 درصدی میزان مصرف گاز و برق است. در صورت کاهش مصرف، وزارت نیرو قادر خواهد بود تأمین برق کافی را برای فصل سرد فراهم کند و محدودیت‌ها را کاهش دهد.
تجربه کشورهای توسعه‌یافته در مدیریت مصرف برق
کشورهای توسعه‌یافته مانند ژاپن، آمریکا و استرالیا برای مدیریت مصرف برق از روش‌های خاصی استفاده می‌کنند که یکی از این روش‌ها "قیمت‌گذاری اوج مصرف" (Critical Peak Pricing) است. در این روش، قیمت برق در ساعات اوج بار به شدت افزایش می‌یابد و این امر سبب می‌شود تا مصرف‌کنندگان برق در ساعات پیک، مصرف خود را کاهش دهند. در ایران، با وجود قیمت پایین برق و تعرفه‌های نه‌چندان مؤثر، مدیریت مصرف به‌ویژه در بخش خانگی و صنعتی همچنان با چالش‌های فراوانی روبه‌رو است.
صنعت برق ایران با وجود دستاوردهای فراوان و ظرفیت‌های موجود، با چالش‌های زیادی در تأمین برق در فصول سرد و گرم سال مواجه است. محدودیت‌های تأمین سوخت، به‌ویژه در فصل سرد، و افزایش تقاضا برای برق در تابستان، از جمله مشکلات عمده این صنعت به شمار می‌روند.
برای غلبه بر این مشکلات، مدیریت مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری و همچنین تکمیل پروژه‌های توسعه‌ای وزارت نیرو، از جمله راهکارهای ضروری است. در کنار این اقدامات، آموزش و آگاهی‌رسانی به عموم مردم درباره اهمیت صرفه‌جویی در مصرف برق و گاز نیز می‌تواند نقش مهمی در رفع محدودیت‌ها و تأمین برق در فصول مختلف ایفا کند.
گزارش: لیلا احمدی افشار
0 دیدگاه